Chuyện từ thiện nhìn từ việc đối chiếu sao kê

Việc sao kê minh bạch, kịp thời và chi tiết các khoản tiền ủng hộ của Ủy ban T.Ư Mặt trận Tổ quốc Việt Nam những ngày qua được người dân ủng hộ. Việc công khai sao kê giúp người dân nắm được số tiền tiếp nhận mỗi ngày, đảm bảo số tiền chuyển đúng, đủ đến địa phương, người dân chịu ảnh hưởng.

Nhập nhằng kêu gọi từ thiện

Ủy ban T.Ư Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam tiếp tục đăng tải 335 trang sao kê tiền ủng hộ đồng bào thiệt hại do bão số 3 thông qua Ngân hàng BIDV, từ ngày 1/9 đến 12/9/2024. Tính đến 23h16 ngày 12/9, 5.807 lượt chuyển khoản của các tổ chức, cá nhân chuyển về tài khoản này. Trước đó, hơn 14 nghìn trang sao kê tiền ủng hộ gửi qua ngân hàng Vietcombank được công khai.

Việc sao kê minh bạch, kịp thời và chi tiết các khoản tiền ủng hộ của MTTQ Việt Nam được người dân ủng hộ. Việc công khai sao kê giúp cho nhân dân nắm được số tiền MTTQ tiếp nhận mỗi ngày, đảm bảo số tiền chuyển đúng, đủ đến địa phương, người dân chịu ảnh hưởng thiên tai.

Nhìn lại những ồn ào từng xảy ra trong xã hội nói chung và showbiz Việt nói riêng, càng thấy rõ bài học về tính tự giác và minh bạch khi làm từ thiện.

Năm 2020, miền Trung hứng chịu nhiều trận lụt nghiêm trọng. Nhiều nghệ sĩ đứng lên nhận quyên góp ủng hộ đồng bào miền Trung và được đông đảo người dân trong và ngoài nước hưởng ứng. Số tiền các nghệ sĩ nhận được để chung tay hỗ trợ người dân là rất lớn.

Tuy nhiên, nhiều nghệ sĩ cũng lao đao vì không minh bạch sao kê hoặc chậm trễ công khai thông tin tới người ủng hộ. Vụ chậm trễ giải ngân số tiền hàng chục tỷ đồng của các nhà hảo tâm gửi ủng hộ qua nghệ sĩ Hoài Linh khiến dư luận bức xúc, nam nghệ sĩ phải rời vị trí ghế nóng một gameshow và “biến mất” trên mạng xã hội trong thời gian dài.

Ca sĩ Thủy Tiên sau vài năm vẫn bị cộng đồng mạng chỉ trích vụ sao kê 177 tỷ đồng tiền ủng hộ bằng tờ giấy viết tay chằng chịt chữ. Cô cũng đăng tải một tờ giấy A4 khác có dấu xác nhận của ngân hàng nhưng nội dung không rõ ràng. Dù sau đó Thủy Tiên đã công khai hơn 18.000 trang sao kê nhưng dư luận vẫn nghi ngờ nữ ca sĩ thiếu trung thực khi kêu gọi ủng hộ.

MC Đại Nghĩa nhiều lần đứng ra kêu gọi từ thiện cũng khẳng định, anh làm từ thiện với tài khoản mang tên An Vui chứ không sử dụng tài khoản cá nhân. Đợt quyên góp ủng hộ đồng bào miền Trung năm 2021, nam MC nói luôn cố gắng sao kê đầy đủ trong khoảng thời gian sớm nhất có thể, nếu chậm trễ cũng chỉ là sau vài tháng giải ngân. Điều này có thể xác nhận qua các bài đăng trên trang cá nhân của Đại Nghĩa trong thời gian qua.

Làm từ thiện là điều đáng quý. Nghĩa cử cao đẹp càng được trân trọng hơn nếu sự minh bạch được đưa lên hàng đầu, đặc biệt là khi số tiền thiện nguyện được huy động từ tấm lòng của cộng đồng.

PGS.TS Phạm Ngọc Trung, nguyên Trưởng khoa Văn hóa và Phát triển, Học viện Báo chí và Tuyên truyền bày tỏ, sau nhiều đợt thiên tai, dịch bệnh, đặc biệt là thời kỳ dịch COVID-19 bùng phát, không ít vụ việc ồn ào liên quan đến sự thiếu minh bạch các khoản tiền từ thiện và cơ quan chức năng phải vào cuộc làm sáng tỏ.

Vì vậy, sao kê ngân hàng là điều cần thiết để chứng minh việc làm từ thiện minh bạch. “Những trang sao kê của Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam trong đợt kêu gọi ủng hộ giúp đỡ đồng bào chịu ảnh hưởng của thiên tai trong những ngày qua được dư luận ủng hộ. Qua đó, công chúng nắm được thông tin về số tiền quyên góp, tin tưởng khoản tiền được sử dụng đúng thời điểm, không bị thất thoát, không bị lợi dụng”, PGS.TS Phạm Ngọc Trung nói. Đó cũng là sự cảnh báo cho những trường hợp có ý định gian dối, trục lợi từ việc kêu gọi từ thiện.

Đặt niềm tin đúng chỗ

Nhà văn Hoài Hương (Hội Nhà văn TP.HCM) bày tỏ, những ngày qua cộng đồng mạng chê trách và lên án rất nhiều người người nổi tiếng, KOL… cố tình “phông bạt” khoe khoang số tiền từ thiện lớn nhưng thực chất chỉ là con số không có thật.

“Việc MTTQ Việt Nam công khai hơn chục nghìn trang sao kê số tiền các cá nhân, tổ chức đóng góp chính là cú đấm trực diện với hành vi gian dối, giả mạo chứng từ chuyển tiền. Việc đánh bóng tên tuổi từ số tiền không có thật là một sự dối trá”, nhà văn Hoài Hương nói. Bà khuyến nghị nghệ sĩ khi kêu gọi ủng hộ cần nêu cao sự trung thực, không để những điều xấu ảnh hưởng uy tín danh dự của giới văn nghệ sĩ Việt Nam.

Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng luật sư Chính Pháp cho hay, từ năm 2020 khi bão lũ liên tục xảy ra ở miền Trung, nhiều cá nhân đứng ra kêu gọi quyên góp từ thiện dẫn đến những tranh cãi về quy trình, thủ tục, thẩm quyền, sự minh bạch trong hoạt động kêu gọi từ thiện. Chính phủ kịp thời sửa đổi bổ sung nghị định này thành Nghị định 93/2021/NĐ-CP để điều chỉnh về hoạt động kêu gọi quyên góp, tiếp nhận từ thiện.

Đây là hành lang pháp lý quan trọng để công tác từ thiện đạt hiệu quả thực chất, tránh tình trạng lợi dụng hoạt động từ thiện để trục lợi cá nhân. Nghị định 93 quy định cá nhân đứng ra kêu gọi quyên góp từ thiện phải nêu rõ thông tin cá nhân, địa chỉ nơi cư trú, phải thông báo cho chính quyền địa phương về chương trình từ thiện, công khai về mục đích, nội dung, thời gian thực hiện hoạt động kêu gọi tiếp nhận ủng hộ đồng bào đang gặp khó khăn.

Cá nhân phải mở tài khoản riêng để sử dụng cho mỗi đợt từ thiện, công khai minh bạch tài chính và có trách nhiệm giải trình. Khi thực hiện các hoạt động từ thiện, phải thông báo với chính quyền địa phương nơi có thiên tai, dịch bệnh xảy ra để phối hợp cùng tổ chức thực hiện…

Trường hợp tổ chức cá nhân đứng ra kêu gọi quyên góp tiền, tài sản để ủng hộ đồng bào đang gặp thiên tai không tuân thủ các quy định của Nghị định số 93, tùy vào tính chất mức độ của hành vi, tùy thuộc vào hậu quả xảy ra sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.