Cửa khẩu quốc tế La Lay (Quảng Trị) là điểm nối quan trọng giữa miền Trung Việt Nam với Nam Lào và Đông Bắc Thái Lan. Tuy nhiên, sau 10 năm được nâng cấp, cửa khẩu này chưa đáp ứng được kỳ vọng khi hạ tầng thiết yếu còn dang dở, đường kết nối xuống cấp nghiêm trọng.
Hạ tầng chưa đáp ứng được nhu cầu
Giữa năm 2014, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định nâng cấp Cửa khẩu La Lay (Quảng Trị) thành cửa khẩu quốc tế. Theo quy hoạch chi tiết được UBND tỉnh Quảng Trị ban hành tháng 9.2014, khu vực cửa khẩu được đầu tư gần 2.520 tỉ đồng trên diện tích gần 50ha. Trong đó, hơn 889 tỉ đồng cho hạ tầng tổng thể, còn lại là chi phí xây dựng các công trình trọng điểm. Tuy nhiên, theo Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Quảng Trị, đến đầu năm 2025 mới được đầu tư hơn 200 tỉ đồng.
Trong giai đoạn 2021 – 2025, Quảng Trị đang thực hiện Dự án san nền và xây dựng hạ tầng thiết yếu giai đoạn 2 với kinh phí 163 tỉ đồng, nhằm hoàn thiện các hạng mục như bãi chờ xuất nhập, tuyến giao thông kết nối… Song song đó, tỉnh cũng kêu gọi doanh nghiệp đầu tư các hạng mục như băng tải vận chuyển, kho bãi, cơ sở dịch vụ. Dù vậy, sự đầu tư chưa theo kịp tốc độ phát triển hoạt động xuất nhập khẩu, trong đó chủ yếu là than từ Lào về Việt Nam.
Hiện mỗi ngày cao điểm, cửa khẩu La Lay đón tới 12.000 tấn than nhập khẩu, tương đương 500 lượt xe trọng tải lớn. Tuy nhiên, tuyến Quốc lộ 15D huyết mạch nối cửa khẩu về trung tâm nội địa lại xuống cấp trầm trọng. Một số đoạn đang được mở rộng nhưng chưa thể đáp ứng nhu cầu thực tế. Mặt đường hẹp, lún nứt, ổ gà chằng chịt khiến việc di chuyển khó khăn, tiềm ẩn nhiều rủi ro giao thông.
Xe tải trọng lớn lưu thông trên đường hẹp gây bụi than khiến người dân hai bên đường chịu ảnh hưởng nặng nề.
Tại thôn A Rông, xã A Ngo, điểm Trường Mầm non A Rông Trên nằm ngay sát Quốc lộ 15D bị bụi than bao phủ mỗi ngày. Cô giáo Hồ Thị Lai cho biết: “Sáng dọn lớp, trưa lau lại, chiều vẫn có bụi đen bám dày. Mỗi cuối tuần nghỉ hai ngày, lớp học thành nơi tích than, phải xịt nước, chùi rửa mới dạy được”.
Còn tại điểm Trường La Lay (Trường Tiểu học và THCS A Ngo), tình trạng cũng không khá hơn. Chị Nguyễn Thị Giao Linh – người dân sống ven Quốc lộ 15D – bức xúc: “Sáng lau nhà, chiều đã đen kịt. Mở cửa là ăn bụi. Trời nắng thì bụi than mù trời, mưa thì đường lầy như bùn”.
Tình trạng ô nhiễm, bụi mịn do hoạt động vận chuyển than chưa có giải pháp xử lý dứt điểm. Dọc tuyến Quốc lộ 15D, cảnh tượng xe tải lớn xếp hàng dài mỗi chiều tối không còn xa lạ. Đặc biệt, sau mưa, mặt đường đầy bùn nhão, còn ngày nắng lại trở thành lớp bụi mịn độc hại.
Đầu tư hạ tầng để giải quyết tận gốc nhiều vấn đề
Tiềm năng nhập khẩu than đá từ Lào về Việt Nam qua Cửa khẩu quốc tế La Lay là rất lớn, có thể đạt 500 triệu tấn trong vòng 50 năm tới.
Ông Hoàng Nam Giang – đại diện Công ty TNHH Nam Tiến, đơn vị vận chuyển than qua cửa khẩu nói rằng, nếu hạ tầng không được đầu tư đúng mức, thì việc vận chuyển than đá từ Lào về sẽ rất khó khăn. Ông Giang đơn cử như tuyến Quốc lộ 15D từ cửa khẩu về quá hẹp và hư hỏng nặng, dẫn đến tình trạng khi xe chở than lưu thông sẽ gây bụi. Dù đã cố gắng khắc phục bằng cách che bạt kín, tưới nước định kỳ, nhưng vẫn ảnh hưởng nặng nề đến cuộc sống của người dân. “Điều quan trọng vẫn là nâng cấp hạ tầng giao thông để giải quyết tận gốc” – ông Giang nói.
Ông Hồ Tất Huấn – Chủ tịch UBND xã A Ngo – cho biết, tình trạng bụi than và mất an toàn giao thông đoạn qua địa bàn xã do các đoàn xe chở than từ cửa khẩu về kéo dài mấy năm nay. Xã đã kiến nghị nhiều lần nhưng vẫn chưa được giải quyết dứt điểm. Mong muốn lớn nhất là các cấp có biện pháp giảm thiểu ô nhiễm và đảm bảo an toàn cho người dân.
