Từ bờ sông Cổ Chiên đến biển Đông ở Duyên Hải (Trà Vinh), tình trạng sạt lở đất đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng, cuốn trôi đất sản xuất, đe dọa nhà cửa và cuộc sống người dân. Trong khi đó, nhiều dự án kè hàng trăm tỉ đồng vẫn loay hoay vì chậm mặt bằng, thiếu vốn…
Kè tạm cầm cự, dự án tiền tỉ vẫn “án binh bất động”
Tại xã Hòa Ninh, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long, sạt lở đã trở thành nỗi ám ảnh kéo dài nhiều năm qua. Nước sông cứ thế ngoạm sâu vào bờ, có nơi “nuốt chửng” hàng chục mét đất, đẩy hàng chục hộ dân vào cảnh phải di dời khẩn cấp, thay đổi cả sinh kế bấy lâu. “Cứ mưa xuống, nước lớn là cả nhà lại nơm nớp lo sợ, không biết đất có còn giữ được nữa không” – bà Nguyễn Thị Lan – một người dân sống ven sông ở Hòa Ninh – chia sẻ với giọng đầy lo âu.
Đầu năm 2025, một tia hy vọng lóe lên khi địa phương vận động xã hội hóa được hơn 450 triệu đồng để dựng một đoạn kè tạm dài 180m. Đây được xem là giải pháp cấp bách để giúp bà con “cầm cự” qua mùa nước nổi. Tuy nhiên, chính quyền địa phương cũng thừa nhận rằng, đây chỉ là giải pháp mang tính ứng phó tức thời, chưa thể đảm bảo an toàn lâu dài cho người dân.
Không chỉ riêng Hòa Ninh, xã Tân Long Hội, huyện Mang Thít cũng liên tiếp hứng chịu những trận sạt lở khủng khiếp. Chỉ trong tháng 5.2025, hai vụ sạt lở lớn đã “nuốt chửng” hơn 40m đất tuyến đê bao sông Măng, dù đây là đoạn đê được xây dựng khá kiên cố. Hậu quả trực tiếp nhất là hộ ông Nguyễn Văn Hồng, người vừa “đổ” gần 500 triệu đồng để thả giống cá tra. Giờ đây, bờ đê vỡ sát ao cá, nước xoáy trắng xóa, khiến ông Hồng đứng ngồi không yên, đối mặt với nguy cơ mất trắng cả một vụ mùa. Chính quyền địa phương đã khẩn cấp khắc phục, dự kiến hoàn thành trong tháng 6.2025 với kinh phí khoảng 400 triệu đồng. Những nỗ lực này, dù kịp thời, nhưng cũng chỉ là “chữa cháy”, bởi tình hình sạt lở vẫn diễn biến phức tạp.
Tuy nhiên, không phải nơi nào cũng may mắn được xử lý nhanh chóng. Điển hình là Dự án kè chống sạt lở xã An Bình (huyện Long Hồ), với quy mô lên tới 257 tỉ đồng. Dù được quy hoạch từ đầu năm 2025, nhưng đến nay dự án vẫn chưa thể triển khai vì vướng mắc giải phóng mặt bằng. Hơn 30 hộ dân vẫn chưa đồng thuận với phương án bồi hoàn, trong khi dòng sông thì vẫn tiếp tục lở, đe dọa các khu du lịch sinh thái và nhà dân ven bờ. “Chúng tôi mong chờ từng ngày dự án triển khai để có thể an tâm làm ăn, chứ cứ thế này thì không biết giữ được đất đến bao giờ”, ông Lê Văn Tám, một người dân An Bình trăn trở.
Người dân bám trụ bằng cọc tre, bao cát
Tại Trà Vinh, tình hình sạt lở cũng đang diễn biến phức tạp. Một tin mừng xen lẫn lo âu là dự án kè ở vàm sông Trà Cú đã chính thức khởi công từ đầu tháng 6.2025 với kinh phí trên 6 tỉ đồng. Đây là dự án được người dân mong chờ từ rất lâu, mang theo hy vọng về một cuộc sống an toàn hơn. Tuy nhiên, niềm vui ấy lại xen lẫn nỗi lo âu. Đoạn kè mới này chỉ dài gần 300m, trong khi nhiều đoạn bờ sông khác vẫn tiềm ẩn nguy cơ sạt lở cao. Người dân vừa mừng vì có kè được xây, nhưng cũng không khỏi trăn trở về những đoạn còn lại chưa có giải pháp.
Tại bờ biển Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh, sạt lở cũng diễn biến nghiêm trọng. Sóng biển dữ dội liên tục “gặm” vào bờ, cuốn theo từng mảng đất, cây cối và đe dọa nhà cửa của người dân ven biển. Dù tỉnh đã lập dự án xây kè kiên cố, nhưng do vượt quá khả năng ngân sách địa phương, nên hiện vẫn đang đề xuất Trung ương hỗ trợ vốn.
Trước mắt, chính quyền đã bố trí 57 hộ dân đến khu tái định cư ấp Hồ Thùng, xã Đông Hải – nhường lại vùng đất bị biển xâm thực để giữ an toàn tính mạng, tài sản. Phần bờ lở được tạm thời bảo vệ bằng cọc tre, bao cát, trồng bần giữ đất. Tuy vậy, người dân nơi đây vẫn chưa thể an tâm, khi kế sinh nhai bị ảnh hưởng, còn dự án bờ kè thì chưa biết bao giờ mới triển khai.
Tình trạng chung ở cả Vĩnh Long và Trà Vinh cho thấy, dù có những nỗ lực từ cộng đồng và chính quyền, nhiều dự án trọng điểm vẫn “đứng hình” do chờ vốn hoặc kẹt mặt bằng. Trong lúc chờ đợi, người dân chỉ biết trông vào những hàng cọc tạm, những bao cát chất chồng, và thầm mong trời yên, sông lặng để giữ lấy mái nhà, ao cá và cả sinh kế lâu dài của mình.
