Ở tuổi 40, rất nhiều người chọn sống chậm lại, không phải là vì ngừng phấn đấu hay hết tham vọng mà là đến lúc muốn “chọn sống”: chọn việc muốn làm, chọn người muốn kết nối, chọn môi trường để cống hiến, chọn giá trị để trao đi.
Tự do tài chính không phải là tích lũy thật nhiều tiền…
Ở tuổi 40, thay vì tiếp tục lao vào guồng quay công việc để gia tăng thu nhập, nhiều người bắt đầu xem xét lại các ưu tiên sống của mình.
Chị Nguyễn Khả Hân (41 tuổi), Trưởng phòng Marketing của một công ty truyền thông tại TP. HCM, đã chọn cách sống trải nghiệm tại nhiều thành phố xinh đẹp, thỏa sức khám phá thế giới với đam mê du lịch. Sau tuổi 40, chị đã biến giấc mơ thành hiện thực nhờ nguồn thu nhập thụ động từ kênh YouTube mà chị bền bỉ xây dựng từ những ngày đầu đi làm.
Có phần tương tự, ở tuổi 38, anh Nguyễn Thành An, Quản lý phát triển thị trường của một công ty Dược phẩm, đã có thể tự tin theo đuổi đam mê nhiếp ảnh, biến sở thích trở thành công việc chính. Khi các kế hoạch tài chính cho tương lai gần như đã được hoàn tất, anh chọn tận hưởng niềm vui trong chính công việc mỗi ngày.
Tại Việt Nam, đề tài nghiên cứu “Lập kế hoạch tài chính của người sắp nghỉ hưu: Trường hợp nghiên cứu tại Việt Nam” của nhóm tác giả Trần Tuấn Vinh và Khúc Thế Anh (Đại học Kinh tế Quốc dân) đã chỉ ra một lượng không nhỏ người được trả lời có xu hướng nghỉ hưu sớm (từ 40 tuổi trở xuống). Đây là nhóm Millennials (thế hệ Y), được sinh khoảng từ năm 1986 trở về sau – tức là sau đổi mới. Nhóm này nhận được sự giáo dục và chăm sóc tốt hơn, cũng như có nhiều cơ hội về học tập và trải nghiệm hơn hẳn các nhóm trước nên có khả năng độc lập tài chính sớm.
Không ít người vẫn quan niệm rằng, tự do tài chính đồng nghĩa với việc sở hữu một khối tài sản lớn. Tuy nhiên, trên thực tế, khái niệm này phản ánh khả năng chủ động kiểm soát tài chính cá nhân, lựa chọn công việc, cách sống và thời gian theo điều kiện và giá trị riêng của mỗi người mà không bị áp lực bởi các nghĩa vụ tài chính thiết yếu.
Ở ngưỡng tuổi 40, việc giảm tốc độ làm việc không có nghĩa là từ bỏ tham vọng hay ngừng phát triển, mà là sự dịch chuyển sang trạng thái ổn định và bền vững hơn về tài chính. Đây cũng là giai đoạn để cá nhân rà soát lại các mục tiêu, đánh giá mức độ đủ đầy cần thiết cho cuộc sống và xác định ngưỡng tự do tài chính phù hợp với điều kiện thực tế.
Theo các chuyên gia, hành trình đạt tự do tài chính không nhất thiết phải có thật nhiều tiền. Quan trọng hơn là tạo ra các nguồn thu nhập thụ động ổn định để đảm bảo chi phí sinh hoạt và duy trì chất lượng sống mong muốn. Khi đó, mỗi người có thể chủ động lựa chọn công việc yêu thích, môi trường sống và cách phân bổ thời gian mà không phải lo lắng trước các biến động ngắn hạn của thị trường hay rủi ro thu nhập.
… mà là cả một chiến lược
Trên thế giới, xu hướng FIRE (Financial Independence, Retire Early; tạm dịch: Tự do tài chính, nghỉ hưu sớm) đã trở nên khá phổ biến. Tại Mỹ, khảo sát của Charles Schwab năm 2023 cho thấy 48% thế hệ Millennials tin rằng họ có thể đạt tự do tài chính trước 45 tuổi, nhưng chỉ 25% thực sự có kế hoạch chi tiết để thực hiện điều này. Một phần nguyên nhân đến từ tác động của truyền thông xã hội. Các nội dung về đầu tư, kiếm tiền online, nghỉ hưu sớm tràn ngập trên TikTok, YouTube và Instagram “thấm” dần vào tư tưởng của người trẻ.
Theo nghiên cứu của Cơ quan Quản lý Tài chính (FCA), Vương quốc Anh, gần 59% nhà đầu tư trẻ (từ 18-40 tuổi) thừa nhận họ đã chấp nhận rủi ro cao để tìm kiếm lợi nhuận nhanh chóng, dù không phải ai cũng có hiểu biết đầy đủ về tài chính.
Còn theo báo cáo của Fidelity Investments, số lượng người theo đuổi FIRE đã tăng 28% trong vòng 5 năm qua. Tuy nhiên, 60% những người theo FIRE thừa nhận họ đã gặp khó khăn trong việc duy trì mức sống do lạm phát tăng cao và thị trường tài chính biến động.
Trao đổi với Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance, bà Đào Trần Minh Thuỷ, Cố vấn tài chính tại Công ty Tư vấn Đầu tư và Quản lý tài sản FIDT đánh giá, hành trình hướng đến nghỉ hưu ở độ tuổi 40 cần một chiến lược vững chắc, bắt đầu từ những bước đi căn bản và được duy trì một cách đều đặn và kỷ luật.
Bà Minh Thuỷ gợi ý 5 chiến lược trọng yếu sẽ giúp cho người trẻ có trong tay bản kế hoạch rõ ràng để từng bước hiện thực hóa mục tiêu nghỉ hưu sớm của mình.
Thứ nhất, chi tiêu và tiết kiệm có kế hoạch, đồng thời kiểm soát lối sống. Nếu không có kế hoạch chi tiêu, không nắm rõ biết rõ được tiền của mình đi đâu thì thu nhập có cao đến đâu cũng cảm thấy không đủ. Bà Thuỷ khuyên rằng nên tiết kiệm trước khi chi tiêu theo một tỷ lệ định sẵn tùy mỗi giai đoạn, điều này sẽ giúp tạo một dòng tiền đều đặn và dài hạn cho việc đầu tư sinh lời, “nhân tiền” lên sau khi “kiếm tiền”.
Thứ hai, không phụ thuộc vào một nguồn thu nhập duy nhất. Trong bối cảnh thế giới liên tục biến động và thị trường lao động ngày càng khắt khe, hành trình hướng tới tự do tài chính không thể chỉ dựa vào một dòng thu nhập duy nhất. Dù đang ở bất kỳ độ tuổi nào, bà Thuỷ cho rằng luôn cần dành một phần ngân sách để đầu tư vào “tài sản vô hình”, bao gồm sức khỏe, kinh nghiệm, kỹ năng chuyên môn, mối quan hệ chất lượng và giá trị cá nhân trên thị trường lao động. Đồng thời, đa dạng hóa nguồn thu như: kiếm tiền từ nghề tay trái, đầu tư tạo dòng tiền thụ động, xây dựng thương hiệu cá nhân, chia sẻ giá trị chuyên môn,…
Thứ ba, bảo vệ tài chính, giữ gìn thành quả lao động trước những biến cố. Cố vấn tài chính FIDT nhìn nhận rằng con người dường như đều bị thu hút bởi câu hỏi “làm sao để đầu tư sinh lời hiệu quả” nhưng lại quên rằng trước đó phải học cách giữ tiền, bảo vệ thành quả lao động của mình trước những biến cố. Lớp tài sản dự phòng sẽ tạo ra sự vững vàng trước những thay đổi về sức khỏe, công việc, những rủi ro bất ngờ.
Thứ tư, đầu tư bền vững và hiểu rõ chu kỳ kinh tế. Mỗi giai đoạn tăng trưởng, suy thoái, hay phục hồi đều có những cơ hội và rủi ro riêng, khác với tư duy nắm giữ càng lâu càng có giá trị, nhà đầu tư thông minh cần có chiến lược điều chỉnh danh mục, mức độ rủi ro và kỳ vọng theo từng giai đoạn của thị trường, từ đó gia tăng nhanh tài sản qua mỗi chu kỳ kinh tế.
Cuối cùng, bà Thuỷ cho rằng người trẻ cần linh hoạt thay đổi mục tiêu ưu tiên theo vòng đời tài chính. Trước ngưỡng tuổi 40 sẽ phải trải qua 2 giai đoạn quan trọng: Xây dựng nền tảng tài chính (20 – 30 tuổi) và gia tăng tài sản (từ 30 tuổi trở đi). Ở mỗi giai đoạn cần xác định rõ mục tiêu tài chính ưu tiên để tập trung, đâu là thời điểm cần đầu tư cho tài sản vô hình, đâu là thời điểm có thể gia tăng thu nhập tối đa, lúc nào phù hợp cho việc sử dụng đòn bẩy tài chính để gia tăng tài sản.
“Dù bắt đầu ở độ tuổi nào, điều quan trọng là bạn ý thức được mình muốn gì trên cuộc đời và chủ động lên kế hoạch cho nó. Tự do tài chính tuổi 40 là điều khả thi, không chỉ với một số ít người, mà với tất cả những ai biết bắt đầu sớm”, bà Thuỷ kết luận.
